Οι ανεπτυγμένες κοινωνίες έχουν ανάγκη από μεγάλες ποσότητες ενέργειας ώστε να προμηθεύουν εργοστάσια, να καλλιεργούν και να συντηρούν τρόφιμα, να επιτρέπουν στους ανθρώπους και τα αγαθά να κυκλοφορούν και να ζεστάνουν ή να δροσίσουν τα σπίτια τους.
Εάν οι τιμές είναι πολύ υψηλές, το κόστος ζωής αυξάνεται. Αυτό ήταν κάτι που έγινε πολύ εμφανές πριν από δύο χρόνια, όταν οι συνδυασμένες επιπτώσεις της ανάκτησης της δυναμικής των οικονομιών μετά την πανδημία του κορωνοϊού και της εισβολής της Ρωσίας στην Ουκρανία, εκτόξευσαν το ενεργειακό κόστος.
Αυτό βοήθησε στη δημιουργία ενός κύματος πληθωρισμού σε όλο τον κόσμο, που με τη σειρά του οδήγησε τις κεντρικές τράπεζες να αυξήσουν τα επιτόκια -οδηγώντας σε πολύ υψηλότερο κόστος δανεισμού για επιχειρήσεις και ιδιώτες. Πλέον αισθανόμαστε τις επιπτώσεις αυτού του πληθωριστικού σοκ να υποχωρούν. Είναι όμως δική μας αίσθηση ή αυτό συμβαίνει πράγματι;
Αν κρίνουμε από τους λογαριασμούς που λαμβάνουμε για το ρεύμα, αντιλαμβανόμαστε ένα ποσοστό μείωσης, ωστόσο οι τιμές παραμένουν υψηλές και σίγουρα υψηλότερες από εκείνες που είχαμε πριν από τρία χρόνια.
Από την άλλη πλευρά, εάν η Ενέργεια είναι πολύ φθηνή, αφαιρεί το κίνητρο για επενδύσεις σε πιο αποτελεσματικές και φιλικές προς το περιβάλλον τεχνολογίες -και μπορεί να οδηγήσει σε υψηλότερες εκπομπές ρυπογόνων αερίων.
Πώς θα κινηθούν οι τιμές τους επόμενους 12 μήνες;
Πετρέλαιο
Σύμφωνα με το newpost.gr, είναι πολλοί οι παράγοντες που συνέβαλαν σε αυτό, όπως η απόφαση της ομάδας παραγωγών χωρών υπό την επιρροή του ΟΠΕΚ+ να επεκτείνει τις περικοπές στην παραγωγή στην προσπάθεια στήριξης των τιμών. Επιπλέον, υπήρχαν αυξανόμενες εντάσεις στη Μέση Ανατολή ως αποτέλεσμα της σύγκρουσης μεταξύ Ισραήλ και Χαμάς.
Τους επόμενους 12 μήνες, η ζήτηση για πετρέλαιο αναμένεται να αυξηθεί κατά περίπου 1,1 εκατομμύρια βαρέλια την ημέρα, σύμφωνα με έκθεση αναλυτών της βιομηχανικής υπηρεσίας ειδήσεων Energy Intelligence. Ωστόσο, πιστεύουν ότι η επιπλέον παραγωγή, εκτός του ΟΠΕΚ+, θα μπορέσει να καλύψει αυτή τη ζήτηση.
Αυτό υποδηλώνει ότι οι τιμές πρέπει να παραμείνουν σχετικά σταθερές. Ωστόσο, ο Διεθνής Οργανισμός Ενέργειας (IEA) έχει προειδοποιήσει ότι «οι αυξανόμενες γεωπολιτικές εντάσεις στη Μέση Ανατολή, η οποία αντιπροσωπεύει το ένα τρίτο του παγκόσμιου θαλάσσιου εμπορίου πετρελαίου, διατηρεί τις αγορές σε αιχμή».
«Αν δεν πάει κάτι στραβά, τότε οι τιμές θα κινηθούν ισορροπημένα, κυμαινόμενες γύρω στα 80 δολάρια το βαρέλι. Αλλά αυτό θα συμβεί μόνο αν…», εξηγεί ο Jorge Léon, ανώτερος αντιπρόεδρος της ερευνητικής εταιρείας Rystad Energy. «Λοιπόν, ας πούμε ότι υπάρχει μια κλιμάκωση στη Μέση Ανατολή. Η κύρια ερώτηση για μένα είναι: τι κάνει η Σαουδική Αραβία;».
Η Σαουδική Αραβία είναι ο μεγαλύτερος εξαγωγέας πετρελαίου στον κόσμο και έχει την ικανότητα να παράγει επιπλέον 3,2 εκατομμύρια βαρέλια την ημέρα, σύμφωνα με τον ΔΟΕ. «Δεν πιστεύουμε ότι η Σαουδική Αραβία θα ήθελε ή θα επέτρεπε να ανέβουν οι τιμές στην περιοχή. Θα μπορούσε να περιορίσει την ανοδική πίεση, ανοίγοντας τις κάνουλες. Εάν το κάνει αυτό, θα δούμε μια τιμή 90-95 δολαρίων», εξηγεί ο κ. Leon.
Οι τιμές θα μπορούσαν επίσης να μειωθούν, για παράδειγμα εάν η ανάπτυξη στις μεγάλες οικονομίες ήταν χαμηλότερη από την αναμενόμενη και η ζήτηση για πετρέλαιο ασθενέστερη. Υπό αυτές τις συνθήκες, τα μέλη του ΟΠΕΚ+ θα μπορούσαν να μειώσουν ξανά την παραγωγή. Ωστόσο, ο κ. Leon πιστεύει ότι είναι απίθανο να ληφθούν αποφασιστικά μέτρα.
«Δεν νομίζω ότι υπάρχει αρκετός συνοχή στον ΟΠΕΚ+ για να αντισταθμίσει αυτές τις καθοδικές πιέσεις», λέει. Αυτό, προτείνει, θα σήμαινε ότι οι τιμές θα μπορούσαν να πέσουν έως και 70 δολάρια το βαρέλι, υπό αυτές τις συνθήκες.
Φυσικό αέριο
Όσον αφορά τις τιμές του φυσικού αερίου, οι αναλυτές λένε ότι πολλά θα εξαρτηθούν από το τι θα συμβεί στην Ευρώπη. Η αγορά στον συγκεκριμένο τομέα γνώρισε βαθιά αλλαγή τα τελευταία δύο χρόνια.
Η Ρωσία προμήθευε περίπου το 40% του εισαγόμενου φυσικού αερίου της περιοχής, μεγάλο μέρος του μέσω αγωγών. Αλλά μετά την εισβολή στην Ουκρανία, αυτές οι ροές περιορίστηκαν σε μεγάλο βαθμό και οι τιμές εκτοξεύτηκαν. Αυτό είχε επιπτώσεις στο κόστος του φυσικού αερίου σε όλο τον κόσμο, καθώς οι κυβερνήσεις προσπαθούσαν να βρουν νέες προμήθειες.
Τώρα, τα πράγματα είναι πολύ διαφορετικά. Οι αποστολές υγροποιημένου φυσικού αερίου (LNG), μεγάλο μέρος του από τις ΗΠΑ και το Κατάρ, έχουν αναπληρώσει τις χαμένες ρωσικές εξαγωγές. Έχει γίνει μια συντονισμένη προσπάθεια για τη μεγιστοποίηση της αποθήκευσης και η κατανάλωση έχει μειωθεί.
«Τα καταφέραμε. Απλώς έχουμε συνηθίσει να ζούμε χωρίς ρωσικό αέριο από τους αγωγούς», εξηγεί ο dr Jack Sharples, ανώτερος ερευνητής στο Ινστιτούτο Ενεργειακών Μελετών της Οξφόρδης.
Η Ευρώπη έχει επεκτείνει την ικανότητά της να εισάγει LNG και μείωσε τη ζήτηση. Η αγορά έχει προσαρμοστεί». Αυτό όμως δεν σημαίνει ότι οι τιμές θα παραμείνουν απαραιτήτως σταθερές. «Η αγορά είναι ισορροπημένη, αλλά καλά ισορροπημένη», λέει ο dr Sharples. «Δεν βρισκόμαστε σε κατάσταση κρίσης, αλλά ούτε έχουμε υπερπροσφορά».
Αυτό σημαίνει ότι υπάρχει κίνδυνος για διαταραχές της προσφοράς ή οι ξαφνικές αυξήσεις της ζήτησης να εξακολουθήσουν να προκαλούν απότομες αυξήσεις των τιμών. Για παράδειγμα, ένα ισχυρό κρύο πριν από το τέλος του ευρωπαϊκού χειμώνα θα εξαντλούσε τα αποθέματα της περιοχής και θα σήμαινε ότι θα έπρεπε να εισαχθεί περισσότερο φυσικό αέριο το καλοκαίρι.
Οι εντάσεις στην περιοχή της Ερυθράς Θάλασσας είχαν ήδη αντίκτυπο στις αποστολές LNG φέτος. Τα φορτία που κανονικά θα ταξίδευαν μεταξύ Κατάρ και Ευρώπης και μεταξύ ΗΠΑ και Ασίας, χρησιμοποιώντας τη Διώρυγα του Σουέζ, έχουν εκτραπεί γύρω από το νότιο άκρο της Αφρικής, αντί να διέρχονται από την αιγυπτιακή πλωτή οδό -αυξάνοντας το κόστος και τους χρόνους παράδοσης.
Μέχρι στιγμής, αυτό φαίνεται να είχε μικρό αντίκτυπο στις παγκόσμιες τιμές, επειδή υπάρχει ακόμα άφθονο διαθέσιμο LNG. Αλλά εάν η ζήτηση αυξηθεί και ο ανταγωνισμός για αποστολές αυξηθεί, θα μπορούσε να γίνει ένας παράγοντας που θα οδηγούσε σε αύξηση των τιμών.
Ηλεκτρική ενέργεια
Η πρόβλεψη των τιμών της ηλεκτρικής ενέργειας είναι δύσκολη και εξαρτάται από πολλούς παράγοντες, συμπεριλαμβανομένου του τρόπου παραγωγής, των τύπων καυσίμων που χρησιμοποιούνται, της ζήτησης και του τρόπου με τον οποίο ο καιρός επηρεάζει την παραγωγή.
Το μείγμα παραγωγής, ανάλογα με το πού βρίσκεστε, μπορεί να περιλαμβάνει φυσικό αέριο, άνθρακα, πετρέλαιο, πυρηνική, υδροηλεκτρική, χερσαία και υπεράκτια αιολική ενέργεια, παλιρροιακή ενέργεια, ηλιακή και γεωθερμική θερμότητα.
Οι χώρες μπορούν επίσης να ανταλλάσσουν ηλεκτρική ενέργεια μεταξύ τους μέσω καλωδίων υψηλής χωρητικότητας. Η τιμή στη χονδρική αγορά -όπου οι προμηθευτές και οι έμποροι αγοράζουν ηλεκτρική ενέργεια σε σύντομο χρονικό διάστημα- υπαγορεύεται από την ποσότητα της ζήτησης και το κόστος των τελευταίων μονάδων ισχύος που απαιτούνται για την κάλυψη αυτής της ζήτησης.
Στην πράξη, αυτό σημαίνει ότι όταν η ζήτηση είναι υψηλή, το αέριο χρησιμοποιείται συχνά για να «γεμίσει» την παραγωγή που ήδη παρέχεται από άλλες πηγές ενέργειας, όπως οι πυρηνικές και οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας. Αυτό δημιουργεί μια σύνδεση μεταξύ των τιμών της ηλεκτρικής ενέργειας και των τιμών του φυσικού αερίου -εάν το φυσικό αέριο γίνει πιο ακριβό, το ίδιο θα κάνει και η ηλεκτρική ενέργεια.
Αυτός είναι ένας λόγος για τον οποίο οι επιχειρήσεις έντασης ενέργειας στην ΕΕ αντιμετώπισαν πολύ υψηλότερο κόστος ηλεκτρικής ενέργειας από αυτές στις ΗΠΑ και την Κίνα μετά τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία. Οι τιμές του φυσικού αερίου εκτοξεύτηκαν και οι τιμές του ηλεκτρικού ρεύματος ακολούθησαν το παράδειγμά τους.
Σύμφωνα με τον ΔΟΕ, οι τιμές χονδρικής ηλεκτρικής ενέργειας μειώθηκαν στα περισσότερα μέρη του κόσμου πέρυσι, αφού σημείωσαν νέα ρεκόρ το 2022. Οι πτώσεις ήταν μεγαλύτερες στην Ευρώπη και την Ασία -αλλά και στις δύο περιοχές οι τιμές παρέμειναν πολύ πάνω από τα προ πανδημίας επίπεδα.
Για τις επιχειρήσεις και τα νοικοκυριά, ωστόσο, οι λογαριασμοί δεν εξαρτώνται μόνο από το τι συμβαίνει στην χονδρική αγορά.Το κόστος διανομής, οι φόροι, οι περιβαλλοντικές εισφορές και το περιθώριο κέρδους του προμηθευτή παίζουν ρόλο, όπως και το είδος της σύμβασης. Όλοι αυτοί οι παράγοντες διαφέρουν από χώρα σε χώρα.